Lấy mật ong rừng thường phải trèo lên cây, vạch tán lá, thế nhưng tìm mật ong ruồi chúng tôi lại phải tinh mắt mà tìm dưới lòng đất, trong những hang cheo leo, ở vách đất, đá hoặc dưới những hốc đất lớn để lấy mật… Đó là điều thú vị chúng tôi được biết trong chuyến hành trình săn mật ong trong cánh rừng rậm xã Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ).
“Tháng Ba mùa con ong đi lấy mật”, dân gian vẫn có câu đó để chỉ mùa đi lấy hoa xuân làm mật ong rừng. Thế nhưng khác với thông thường, chúng tôi không tìm ong ở trên cây, tán lá mà tìm ong mật dưới lòng đất. Mật ong ruồi được xếp vào hàng độc và quý hiếm nhưng đòi hỏi những thợ săn ong cũng phải vô cùng kỳ công và tinh mắt.
Từ thị trấn Ba Chẽ, chúng tôi hành quân hơn 10km mới tới những cánh rừng rậm ở xã Thanh Sơn (Ba Chẽ) và cũng mất chừng 30 phút cho quãng đường 4-5km đi sâu vào rừng. Mặt trời lên cũng là lúc loài ong chuyên làm tổ dưới đất đi kiếm ăn. Đây cũng là lúc chúng tôi theo chân anh Nịnh Văn Xanh “mục sở thị” kỹ năng săn ong của một người thợ chuyên nghiệp với trên 10 năm kinh nghiệm.
Ánh bình minh lên thắp sáng cả một khoảng rừng rậm, ánh nắng xuyên qua tán cây. Cánh rừng bắt đầu rộn ràng đủ âm thanh chim hót, cũng là lúc chúng tôi đi men theo suối chính chảy dọc cánh rừng để đi tìm ong mật. Điều vô cùng thú vị của loài ong ruồi cho mật tuyệt ngon vào tháng Ba chính là phải tìm tổ dưới… lòng đất. Theo anh Xanh, dọc các con suối, chỉ cần nhìn cánh ong chớp lên giữa ánh mặt trời, người thợ “săn” ong có thể đoán được đàn ong đang đóng mật ở hang nào.
“Những loài côn trùng thường bay chập chờn dưới ánh nắng nhưng loài ong mật có tổ dưới đất lao vút đi rất nhanh nên phải tinh mắt. Dọc các con suối, ong thường đến chấm nước (uống nước) rồi bay về hướng tổ. Chỉ cần nhìn cánh ong lấp loáng lao vút xuống là tụi tôi đã biết tổ ở hướng nào. Muốn tìm thấy tổ ong thì nhìn theo hướng ong bay, đến hốc đá, đất cheo leo hoặc những cây to, ít người qua lại, cứ thế đi theo tìm là thấy thôi” – anh Xanh chia sẻ.
Khi phát hiện ra tổ ong ruồi, nếu tổ ong đó đã trưởng thành, cho mật thì người thợ “săn” ong sẽ lấy cả tổ đem về thu hoạch, nếu tổ còn nhỏ quá, chưa có mật, dân “săn” ong sẽ đánh dấu gốc cây, khu rừng, đợi một thời gian mới quay lại. Theo kinh nghiệm của anh Xanh cũng như dân lấy mật chuyên nghiệp, tháng Ba là tháng ong cho mật ngon nhất, bởi khi ấy tiết trời đã vào mùa xuân, muôn hoa đua nở, cho nhiều mật hoa. Tháng Ba, lúc này chưa có mưa rào, lượng nước còn ít, mật hoa không bị pha tạp với nước mưa nên chất lượng mật được cho là tốt nhất.
Hiện do tổ ong ruồi được xếp vào hàng hiếm, độc nên giá mật ong ruồi đắt hơn nhiều so với các loài ong khác, thậm chí giá lên đến cả triệu đồng/lít mà vẫn không có để bán. Theo chân anh Xanh, chúng tôi cũng mới thấy nghề săn ong trong lòng đất này cho thu nhập khá nhưng cũng vất vả và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm…
