1. Khủng hoảng tài chính là gì?
Khủng hoảng tài chính (Financial crisis) là một tình trạng kinh tế khi hệ thống tài chính và thị trường tài chính gặp phải sự sụp đổ hoặc giảm giá nghiêm trọng. Điều này có thể xảy ra khi các tổ chức tài chính, nhà đầu tư hoặc người tiêu dùng mất lòng tin vào hệ thống tài chính, gây ra sự suy giảm về giá trị tài sản và giá trị tiền tệ. Khủng hoảng tài chính có thể gây ra tác động tiêu cực đến kinh tế toàn cầu và đôi khi dẫn đến suy thoái kinh tế.
Trong khoảng giữa thế kỷ 19 và thế kỷ 20 đã xảy ra nhiều cuộc khủng hoảng tài chính trên toàn thế giới, mà đa số đều liên quan đến vấn đề suy thoái kinh tế và khủng hoảng ngân hàng.
2. Nguyên nhân khủng hoảng tài chính
Có nhiều vấn đề có thể được liệt kê khi nhắc đến nguyên do dẫn đến những cuộc khủng hoảng tài chính trên toàn cầu như biến động lãi suất, thâm hụt của ngân sách nhà nước hay ảnh hưởng của thị trường cổ phiếu.
2.1. Lãi suất tăng cao
Lãi suất tăng cao là khi ngân hàng hoặc tổ chức tài chính đề nghị cho khách hàng một tỷ lệ lãi suất cao hơn so với mức trung bình hoặc so với các khoản vay tương tự. Lãi suất cao có thể là kết quả của nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng thị trường tài chính chung, tình hình kinh tế, rủi ro của khoản vay và tiền tệ. Lãi suất tăng cao có thể làm cho việc vay tiền trở nên đắt đỏ hơn và có thể làm cho khách hàng khó khăn hơn trong việc trả nợ hoặc đưa ra quyết định về việc vay tiền.
Lãi suất tăng cao có thể gây ra khủng hoảng tài chính theo các cách sau:
- Tăng chi phí vay: Khi lãi suất tăng cao, chi phí vay cũng tăng cao, đặc biệt là đối với các khoản vay có thời hạn dài. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của các cá nhân và doanh nghiệp, dẫn đến nợ xấu và phá sản.
- Giảm đầu tư: Với chi phí vốn tăng, các doanh nghiệp có thể sẽ giảm đầu tư, điều này sẽ ảnh hưởng đến đầu tư vào các lĩnh vực phát triển và cải thiện kinh tế. Tình trạng này có thể dẫn đến suy thoái ko dài và dẫn đến khủng hoảng tài chính.
2.2. Gia tăng sự bất ổn
Sự biến động trên thị trường tài chính, của nền kinh tế hay sự biến động của chính trị đều sẽ dẫn tới suy giảm kinh tế. Với sự đổ vỡ của một đế chế tài chính lớn trong ngành ngân hàng hay thị trường bất động sản dẫn nền kinh tế đến sự sụp đổ nhanh chóng hơn. Trong khi đó, rủi ro tín dụng tăng cao, ngân hàng hạn chế cho vay làm cung vốn trong nền kinh tế sụt giảm và kéo theo mọi hoạt động kinh tế giảm xuống. Ở một diễn biến khác, sự ổn định chính trị cũng khiến cho hoạt động kinh tế bị ngưng trệ và dẫn đến hiện tượng khủng hoảng.
2.3. Thị trường cổ phiếu biến động
Khi giá trị cổ phiếu giảm sút, các công ty mất vốn chủ sở hữu. Kết quả là các ngân hàng hạn chế cho doanh nghiệp vay vốn. Đối với các ngân hàng cho vay, việc giảm vốn làm giảm giá trị của tài sản thế chấp và làm tăng rủi ro tín dụng.
Mặt khác, khi bong bóng xảy ra trên thị trường chứng khoán, việc tạo ra nhu cầu ảo khiến giá cổ phiếu tăng cao. Tại một số thời điểm, giá giảm mạnh và cả nhà đầu tư và công ty đều bị lỗ nặng. Nhà đầu tư mất tiền và doanh nghiệp mất vốn.
Các ngân hàng cho vay cũng đang gặp khó khăn khi các nhà đầu tư không đủ khả năng trả nợ. Các ngân hàng cũng e ngại không cho doanh nghiệp vay vì sẽ bị giảm vốn. Tình huống tương phản này đã gây ra một cuộc khủng hoảng thị trường tài chính.
2.4. Thâm hụt ngân sách chính phủ
- Thâm hụt ngân sách chính phủ xảy ra khi chi phí của chính phủ vượt quá nguồn thu thuế và các nguồn tài trợ khác.Nếu thâm hụt ngân sách kéo dài hoặc quá nặng, có thể gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế và xã hội, bao gồm:
- Tăng lãi suất: Khi chính phủ vay tiền để bù đắp thâm hụt, lượng tiền được cung cấp trên thị trường tăng lên, dẫn đến tăng lãi suất.
- Giảm đầu tư: Với lãi suất tăng, các tổ chức và cá nhân có thể giảm đầu tư và tiết kiệm hơn.
- Tăng giá sản phẩm: Khi chính phủ phải tăng thuế hoặc giá để bù đắp thâm hụt, giá cả của các sản phẩm và dịch vụ cũng sẽ tăng lên.
- Tăng mức lạm phát: Khi chính phủ phải vay nợ để bù đắp thâm hụt, số tiền được phát hành tăng lên, gây ra sự suy giảm giá trị của tiền tệ và dẫn đến tăng mức lạm phát.
- Giảm quy mô dịch vụ công: Khi chính phủ không đủ nguồn tài chính để cung cấp đầy đủ các dịch vụ công cộng, chất lượng cuộc sống của người dân có thể giảm.
Vì vậy, thâm hụt ngân sách chính phủ có thể gây ra khủng hoảng tài chính và ảnh hưởng đến nền kinh tế và xã hội nếu không được giải quyết đúng cách.
3. Các cuộc khủng hoảng tài chính lớn nhất trong lịch sử
Trong chiều dài lịch sử phát triển của loài người, đã có rất nhiều cuộc khủng hoảng tài chính được diễn ra. Dưới đây là 5 cuộc khủng hoảng được coi là tàn khốc và tiêu biểu nhất.
3.1. Đại khủng hoảng hoa Tulip ở Hà Lan
Vào những năm 1636-1637, sự yêu thích dành cho hoa Tulip – quốc hoa của Hà Lan bùng nổ trên toàn thế giới. Hàng ngàn người đổ xô mua hoa, điều này đã khiến cho giá cả của loài hoa này tăng không kiểm soát. Thậm chí nhiều người còn bị lợi nhuận từ mặt hàng nông sản này thao túng, đến mức bán nhà, bán đất, bất động sản chỉ để mua hoa tích trữ kiếm lời.
Lịch sử ghi nhận đỉnh cao của cơn sốt hoa Tulip là vào một cuộc đấu giá diễn ra ngày 05/02/1637. Ban đầu, mục đích của buổi đấu giá này là quyên góp giúp đỡ trẻ mồ côi, với giá trị một nhành hoa Tulip Viceroy lên đến 4.203 florin, còn nhành hoa Tulip Admiral Van der Eyck có giá 5.200 florin – với 1 florin là 3.5 gram vàng nguyên chất vào thời điểm đó, tương đương gần 100 đô la hiện tại.
Tuy nhiên, không được bao lâu, bong bóng hoa Tulip vỡ tan vì tin đồn loài hoa này có khả năng phát tán dịch bệnh. Những người từng bỏ ra một lượng tiền khổng lồ để mua và tích trữ loài hoa này đã bán tống bán tháo khiến giá Tulip trên thị trường lao dốc nghiêm trọng, chỉ còn 10% so với đỉnh điểm trước đó.
Việc rớt giá này đồng thời dẫn đến tình trạng hàng loạt các công ty kinh doanh hoa Tulip trên khắp Hà Lan bị phá sản, nền kinh tế nước này khủng hoảng nghiêm trọng. Những ngày cuối tháng 4 năm 1647, chính phủ nước này phải họp lại để đưa ra phương án giải quyết vấn đề khủng hoảng do hoa Tulip gây ra, và mất một khoảng thời gian sau mới khôi phục như trước kia.
3.2. Đại khủng hoảng 1929-1939
Cuộc đại khủng hoảng ở Mỹ trong thập niên 1929-1939 là một sự kiện không thể nào quên đối với giới tài chính toàn cầu. Vào đầu những năm 1920, nhiều người đổ xô đầu tư vào cổ phiếu vì coi đó như một món hời. Vào 24/10/1929, bảng niêm yết giá chứng khoán sụp đổ bất ngờ, sự hoảng loạn từ phố Wall lan ra cả một thị trường tài chính rộng lớn tại New York, thổi bay những khoản lợi nhuận kếch sù do đầu cơ mang lại.
Hệ lụy tiếp theo ngày đen tối là hàng loạt ngân hàng đóng của, các công ty tuyên bố phá sản, hàng triệu người trắng tay chỉ sau một đêm. Cuộc khủng hoảng tài chính này không chỉ ảnh hưởng trong nội bộ nước Mỹ mà còn tác động mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế trên toàn thế giới, kéo theo đại suy thoái kéo dài suốt 10 năm (1929 – 1939).
3.3. Cú sốc giá dầu OPEC 1973
Cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu ngay sau khi các thành viên OPEC tuyên bố cấm vận dầu mỏ và đình chỉ xuất khẩu dầu thô sang Mỹ và các đồng minh như lệnh trừng phạt. Lệnh cấm vận đã gây ra tình trạng thiếu nhiên liệu trầm trọng và đẩy giá dầu lên mức cao nhất mọi thời đại. Giá năng lượng cao hơn sẽ làm tăng tổng chi phí vận chuyển và vận hành, dẫn đến lạm phát cao. Các nhà kinh tế gọi thời kỳ 1973 là thời kỳ “lạm phát đình trệ”. Điều này ám chỉ sự trì trệ kinh tế cùng với lạm phát.
Xem Thêm: 10 hình thức thanh toán tiền điện hiện nay bạn nên biết. Tại đây. Làm thẻ ngân hàng online tại nhà chỉ trong 5 phút. Tại đây.
3.4. Bong bóng Dot-com
Những năm 1990 được đánh dấu bằng sự phát triển nhanh chóng của Internet. Bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển thiếu kiểm soát này đã châm ngòi cho bong bóng dotcom.
Vào thời điểm đó, các công ty công nghệ được định giá quá cao so với giá trị thực của chúng. Theo thời gian, nhiều doanh nghiệp trị giá hàng triệu đô la đã xuất hiện và được niêm yết trên sàn chứng khoán. Hàng triệu người đang chọn đầu tư tiền của họ vào cổ phiếu để nắm bắt cơ hội chỉ có một lần trong đời. Bong bóng dot-com chỉ chính thức bùng nổ vào tháng 10 năm 2002, khi các báo cáo tài chính tiết lộ những khoản lỗ thực sự của các công ty công nghệ. Cổ phiếu chạm đáy trong một thời gian dài. Ngay sau cuộc khủng hoảng, Hoa Kỳ chính thức bước vào thời kỳ suy thoái.
3.5. Khủng hoảng tài chính năm 2008
Cuộc khủng hoảng bắt nguồn từ việc các ngân hàng đã tạo điều kiện dễ dàng hơn trong việc cung cấp các khoản thế chấp cho những người không đủ khả năng chi trả. Khi các khoản nợ đáo hạn, các khoản cho vay vỡ nợ, nợ khó đòi tăng lên và bong bóng tài chính và bất động sản vỡ tung.
Vào thời điểm đó, giá bất động sản chạm đáy, khiến hàng triệu người mất nhà cửa. Thị trường sụp đổ không ngừng và tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt. Toàn bộ hệ thống ngân hàng, đứng đầu là Lehman Brothers, bị ảnh hưởng nặng nề. Bắt đầu từ Hoa Kỳ, cuộc khủng hoảng nhanh chóng lan sang các quốc gia khác và gây ra một cuộc khủng hoảng toàn cầu.
Một cuộc khủng hoảng tài chính mới được dự đoán vào năm 2020 khi dịch bệnh Covid-19 lan rộng trên toàn cầu. Nhưng với sự nỗ lực, các quốc gia vẫn tiếp tục hành động để kiềm chế lạm phát, giảm tỷ lệ thất nghiệp, khuyến khích đầu tư và tăng vốn lưu động cho nền kinh tế của họ.
4. Quản lý tài chính hiệu quả với ứng dụng MyVIB
Các cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra nguyên nhân cốt lõi ở việc thiếu sát sao trong quản lý tài chính. Điều đó cũng cho thấy tầm quan trọng của việc quản lý tài chính cá nhân một cách hiệu quả. Hiện nay có rất nhiều phương pháp để thực hiện được điều này. Một trong số đó có thể kể đến là sử dụng ứng dụng ngân hàng di động, như ứng dụng MyVIB.
MyVIB, ứng dụng ngân hàng di động của ngân hàng Quốc Tế VIB có thể là một sự lựa chọn đáng được cân nhắc bởi sự uy tín, tiện lợi, có thể giao dịch mọi lúc mọi nơi cùng với những tiện ích độc quyền đến từ VIB chắc chắn sẽ mang lại cho bạn những trải nghiệm tuyệt vời và đáng tin cậy.
Vừa rồi là những thông tin sơ bộ về khủng hoảng tài chính cũng như tìm hiểu về những cuộc khủng hoảng tài chính nổi bật trong lịch sử. Hy vọng bài viết này sẽ có ích cho bạn trong việc tìm hiểu về các vấn đề được nêu trên.
